به گزارش خبرگزاری فرهنگسرای معروف به نقل از خبرگزاری اهل بیت(ع) – ابنا – جلسه هفتگی درس اخلاق حوزه های علمیه “امام محمد تقی(ع)” و “مکتب الولایه” تهران در سال جدید تحصیلی، این هفته صبح شنبه ۱۹ آبان ماه ۱۳۹۷ با سخنرانی «حجت الاسلام و المسلمین مهدی سالک» مدیر حوزه علمیه مکتب الولایه در مسجد امام محمد تقی(ع) این حوزه برگزار شد.
حجت الاسلام و المسلمین سالک در این جلسه به ادامه مبحث امر به معروف و نهی از منکر پرداخت و گفت: بحث مان درباره ریشه کن کردن صفات رذیله و جایگزین کردن صفات حمیده بود که در جلسات قبل به موضوع امر به معروف و نهی از منکر پرداختیم و شرایط آن بیان شد؛ در این جلسه به مراتب آن خواهیم پرداخت.
شرایط امر به معروف و نهی از منکر
این استاد حوزوی با بیان شرایط امرمعروف و نهی از منکر گفت: با بیان اینکه امر معروف و نهی از منکر دارای شرایطی است که این شرایط ۵ شرط می باشد که با وجود این ۵ شرط امر به معروف و نهی از منکر واجب می شود. از این ۵ شرط یک شرط اخلاقی هست و ۴ شرط دیگر فقهی است.
وی ادامه داد: اینجور نیست که به همین راحت بدون هیچ شرایطی امر معروف و نهی از منکر کرد و یا اینکه از امر معروف و نهی از منکر دست کشید.
حجت الاسلام سالک با تشریح شرط اخلاقی امر به معروف و نهی از منکر بیان کرد: شرط اخلاقی در امر به معروف و نهی از منکر نمودن این است که اول این امر و نهی نمودن را از خودمان شروع کردیم؛ این نیست که خودمان را نساخته باشیم و رذیله ای داشته باشیم و همان مورد را بخواهیم به کسی که مرتکب شده تذکر بدهیم و او را از انجام این کار نهی کنیم.
وی ادامه داد: و نکته مهم اینکه شما چه در این خصوص اصلاح شده باشید یا نشده باشید، امر به معروف و نهی از منکر امری واجب است و چون جزء واجبات است باید طبق شرایط آن، آن را انجام داد.
این استاد اخلاق گفت: مثلا در نهی از منکر نمودن فردی دروغ می گوید و دروغ هم حرام است، حالا من که خودم دروغگو هستم نباید به کسی بگوید شما دروغ نگو، این شرط اخلاقی امر به معروف و نهی از منکر است؛ اما در بعضی مواقع وظیفه است که حتما به آن فرد دروغگو باید تذکر و انتقاد نمود و در کنار آن خودش نیز خود را اصلاح کند که دروغگو هم نباشد.
وی تصریح کرد: بنابراین هم باید امر معروف و نهی از منکر نمود که وظیفه دینی و شرعی است و از آن طرف هم باید ایراد شرعی دوست خود را نیز به صورت نقدی مودبانه به او گفت.
چهار شرط فقهی امر به معروف و نهی از منکر
مدیر حوزه علمیه مکتب الولایه به شروط فقهی امر به معروف و نهی از منکر پرداخت و گفت: همانطور که بیان شد از نظر فقهی امر به معروف و نهی از منکر ۴ شرط دارد که اولین شرط فقهی آن احتمال تاثیر است. بدین معنا که فرد آمر به معروف و ناهی از منکر بداند که در این امر به معروف و نهی از منکر نمودن تاثیری وجود دارد و اگر دیدید که تاثیری ندارد اینجا امر به معروف و نهی از منکر نمودن ساقط می شود.
وی ادامه داد: در این شرط فرد نهی از منکر نموده، اخمم کرده، مرحله بعد بد اخلاقی هم نموده است اما هیچ تاثیری نداشته است پس دیگر چون تاثیر ندارد نباید امر به معروف و نهی از منکر کرد.
حجت الاسلام سالک با بیان شرط فقهی دوم امر به معروف و نهی از منکر بیان کرد: کسی که اصرار بر گناه نمودن دارد را باید امر به معروف و نهی از منکر نمود. اما اگر بدانید که کار شما در او تاثیری ندارد و او همچنان اصرار بر گناه دارد و موعظه در او تاثیری هم نمی کند باز اینجا امر به معروف و نهی از منکر ساقط می شود.
وی ادامه داد: مثلا شخصی هست دائم غیبت می کند این فرد را باید نهی از منکر نمود، چون اصرار بر گناه دارد؛ اما فرد دیگری اصلا غیبت نمی کند و با غیبت هم مخالف است اما یک دفعه می بینید در مجلسی دارد غیبت می کند اینجا به این فرد نباید انتقاد و تذکر داد، چون او اصرار بر گناه غیبت نداشته و شاید در این مجلس غیبت مجاز می کند.
این استاد حوزوی افزود: این نکته توجه شود که انتقاد نمودن مربوط به همان زمان ارتکاب آن است نه اینکه چند روز بگذرد و شما بعد از چند روز از آن فرد انتقاد کنید و تذکر بدهید. مثلا فردی اکنون بعد از ۶۰ -۷۰ سال عمر مجتهد شده ولی در جوانی یک خطایی کرده است حالا یک عده بیایند و بگوید ما دیدیم این فرد در جوانی فلان گناه را مرتکب شده است، این درست نیست.
مدیر حوزه علمیه مکتب الولایه به سوم شرط فقهی امر به معروف و نهی از منکر اشاره و بیان کرد: شرط فقهی سوم این است که در این کار مفسده ای وجود نداشته باشد. مثلا امر و نهی شما باعث نشود فرد داغون شود. و مهم تر اینکه هدف شما از این امر به معروف و نهی از منکر رضای خدا باشد و اگر غیر از این باشد بی فایده است.
وی ادامه داد: مثلا شخصی رئیس جمهور شده است و ایراداتی در کارهای او هست، حالا یک عده می خواهند از او انتقاد کنند و انتقاد هم خوب است، اما مهم هدف از این انتقاد است، آیا این افراد چون به این فرد رای نداده و از اول مخالف وی بودند می خواهند او را زیر باد انتقاد قرار بدهند یا نه این انتقاد به قصد رضای خدا است؟ لذا اگر در این امر مفسده ای باشد و رضای خدا در آن نباشد باز امر و نهی کردن ساقط می شود.
حجت الاسلام سالک به چهارمین شرط فقهی امر به معروف و نهی از منکر اشاره و بیان کرد: شرط چهارم قدرت تشخیص دادن است، فرد آمر و ناهی بداند و قدرت تشخیص را داشته باشد که این فرد مثلا دارد گناه می کند و فعل مرتکب او خطا و گناه است، همین جور نمی شود به راحتی به کسی تذکر داد.
وی ادامه داد: چقدر بودند کسانی که تندروی کردند، به عنوان نمونه در دوران انقلاب چقدر درباره مرحوم آیت الله العظمی خویی بدی گفتند که ایشان در عراق است و برای انقلاب کاری نمی کند تا حدی که چقدر از مقلدین ایشان به خاطر همین شایعات از تقلید از ایشان برگشتند. لذا قدرت تشخیص دادن خیلی مهم است.