به گزارش خبرگزاری فرهنگسرای معروف به نقل از خبرنگار وسائل، حجت الاسلام و المسلمین طائب می‌گوید: تعبیر امر به معروف و نهی از منکر، از تعبیرات کلیدی و پربسامد در سخنان امام علی(علیه السلام) است که در مناسبت‌های گوناگون و به دلایل مختلف بر آن انگشت می‌گذارد و از آن سخن می‌گوید. از این رو می‌توان گفت که این تعبیر از اهمیت فراوانی نزد امام برخوردار است.
برای فهم عمیق معنای امر به معروف و نهی از منکر نزد امام علی(علیه السلام)، باید خود را از معنای رایج و محدود آن نجات دهیم و به این مسئله از منظر حضرت بنگریم. تلقی رایج از امر به معروف و نهی از منکر غالباً خرد و محدود است و آن را منحصر به حوزه احکام عبادی و پاره‌ای از مسائل پیش پا افتاده اجتماعی کرده‌اند. حال آن که از نظر امام، معروف هر آن کردار و رفتار و اعتقاد پسندیده‌ای است که عقل سلیم انسان بدان حکم، و قرآن و سنت آن را تأیید می‌کند. از این منظر هر خیر و خوبی در دامنه معروف می‌گنجد، از آشتی دادن میان زن و شوهر تا ارزان فروشی و رعایت انصاف در معاملات و همین‌طور تا بسیج عمومی برای جهاد.
سنت فقهی ما بر این قرار است که مباحث امر به معروف در کتاب الجهاد و به عنوان بخشی از آن نقل می‌شود. در صورتی که امام همه نیکی‌ها و حتی جهاد در راه خدا را در یک طرف می‌گذارد و امر به معروف و نهی از منکر را از آن‌ها برتر می‌شمارد و می‌فرماید: «همه کارهای نیک و جهاد در راه خدا، در کنار امر به معروف و نهی از منکر، جز دمیدنی به دریای پهناور نیست.» در واقع از نظر امام، جهاد، خود یکی از مراتب و تجلیات امر به معروف و نهی از منکر و یکی از مصادیق بارز و اساسی آن است. البته ایشان در جای دیگری، هنگام بیان پایه‌های ایمان، آن را بر چهار پایه استوار می‌داند که یکی از آن‌ها جهاد است که خود بر چهار رکن، یعنی امر به معروف، نهی از منکر، استواری در آوردگاه‌ها و دشمنی با فاسقان قرار دارد. بدین‌ترتیب این چهار رکن نیز در واقع ناظر به یک حقیقت‌اند. چرا که امر به معروف ملازم با دشمنی با فاسقان و ایستادگی در آوردگاه‌ها و گاه نهی از منکر است. پس در این‌جا جهاد عبارت است از امر به معروف و نهی از منکر و پایداری در آوردگاه‌ها و دشمنی با فاسقان. در جای خود داریم که دشمنی با فاسقان و فسق، یکی از مراتب امر به معروف است و ایستادگی در آوردگاه‌ها از مصادیق امر به معروف است. بدین ترتیب در تحلیل نهایی، جهاد نیز به امر به معروف و نهی از منکر بازمی‌گردد. پس امر به معروف نه فرعی از فروع جهاد که خود آن، و حتی از آن گسترده‌تر است.
اساساً امر به معروف و نهی از منکر، به معنای داشتن حساسیت قوی نسبت به حضور منکرات و عدم حضور معروف‌ها است. مسلمان متعهد یا آن کس که زندگی اجتماعی فعالی دارد، کسی است که همواره در پی تحقق هنجارهای دینی و آرمان‌های آن در جامعه است و آنچه مایه تضعیف آن‌ها می‌شود، از میان برود. از این‌رو خود را موظف می‌داند تا به هوش باشد و برای تحقق معروف‌ها بکوشد و در جهت نابودی منکرات عمل کند. این حساسیت گسترده و عمیق ـ بر حسب لزوم ـ گاه به صورت پند و اندرز است و گاه در قالب اقدام عملی و ارائه جلوه درستی از معروف. گاه نیز ضرورت اقتضا می‌کند که برای حفظ جامعه اسلامی و یا نشر آرمان‌های دینی ـ که خود از برترین معروف‌ها است ـ سلاح برگیرد و به دفاع از آرمان خود برخیزد. پس جهاد نیز یکی از نمونه‌های امر به معروف و نهی از منکر است. امام نیز به این مسئله از این منظر می‌نگرد.
البته آن‌جا که آن‌ها را در کنار یکدیگر نقل می‌کند، صرفاً مقصود بیان نمونه‌های برجسته امر به معروف و نهی از منکر است؛ نه این که این دو ماهیتاً جدای از یکدیگر باشند. برای مثال در نامه ۴۷ در وصیت خویش به فرزندانش از آنان می‌خواهد تا با جان و مال و زبان خود در راه خدا جهاد کنند و سپس می‌فرماید که مبادا امر به معروف و نهی از منکر را ترک کنند که شریران بر آنان چیره خواهند شد.
بی‌گمان حداقل جهاد با زبان یکی از مراتب امر به معروف است و همچنین انفاق نیز از معروف‌ها است. جهاد نیز از عالی‌ترین جلوه‌های امر به معروف و نهی از منکر است.
به‌نظر می‌رسد که گاه امام امر به معروف را به معنای اصطلاحی و رایج آن به‌کار می‌گیرد که در این صورت در کنار جهاد و مانند آن می‌آید و گاه حقیقت و ماهیت امر به معروف و نهی از منکر مورد نظرشان است، که در این صورت ریشه و اساس همه نیکی‌ها به‌شمار می‌رود و حتی از جهاد برتر می‌نشیند.
این که امام به این فریضه در سطحی گسترده و پهناور می‌نگرد و آن را محدود به موارد خاص و حوزه‌های خرد نمی‌داند، نکته مهمی است. از این‌رو در روایتی که به ایشان منسوب است، بر آن است که اگر این فریضه اجرا شود، همه فرایض خرد و کلان و آسان و دشوار دیگر نیز اجرا خواهد شد؛ زیرا امر به معروف و نهی از منکر، دعوت به اسلام است و رد مظالم و مخالفت با ظالم و تقسیم غنایم و گردآوری مالیات‌ها و هزینه کردن آن‌ها در موارد خاص خودشان است. بدین‌ترتیب، نگاه امام به این فریضه دارای دامنه وسیعی است و از خرد تا کلان مسائل اجتماعی را دربر می‌گیرد. پس می‌توان گفت که از نظر امام امر به معروف و نهی از منکر، یعنی امر به همه نیکی‌های اجتماعی و بازداشتن از همه مفاسد اجتماعی در همه حوزه‌ها؛ از حوزه‌های اخلاقی گرفته تا حوزه‌های اقتصادی و سیاسی، مانند توصیه و الزام حاکمان به معروف.